ទិដ្ឋភាពដ៏តក់ស្លុតមួយក៏បានប្រាកដខ្លួនឡើង នៅក្នុងកូនក្រុងដ៏តូចមួយឯភូមិភាគខាងលិចនៃប្រទេសកម្ពុជា។ កូនរថយន្តហ្ស៉ីបរត់ខ្វាត់ខ្វែងស្ទើរតែគ្រប់វិថីនានាទាំងអស់ ដែលមានអ្នកជិះក្នុងកូនរថយន្តហ្ស៉ីបនោះមិនលើសពីដប់អ្នកឡើយក្នុងរថយន្តនីមួយៗ។ សម្លេងឧឃោសនស័ព្ទក៏បានលាន់ឮបន្តបន្ទាប់គ្នាតាមរយៈរលកសម្លេងដ៏មុតស្រួចរបស់យុវជនវ័យម្ភៃឆ្នាំម្នាក់ ស្រែកប្រកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងឡាយដែលរស់នៅក្នុងកូនក្រុងប៉ៃលិននេះ ត្រូវតែចាកចាកចេញពីគេហដ្ឋានរបស់ខ្លួនត្រឹមតែបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីរៀបចំស្រុកទេសកម្ចាត់ពួកខ្មាំងសត្រូវដែលបានបង្កប់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះ។ ស្នូរអាវុធលាន់ឮដូចលាជផ្ទុះនៅទីជិតទីឆ្ងាយ ក្រោមការបញ្ជារបស់ក្រុមឈុតខ្មៅមួយក្រុមទៅលើគ្រួសារនៃអ្នករស់នៅក្នុងតំបន់ត្បូងកណ្ដៀងដោយសារតែគ្រួសារទាំងឡាយខ្លះមានការស្ទាក់ស្ទើរ សម្រេចចិត្តមិនស្រេចដែលត្រូវចាកចេញពីផ្ទះទាំងទទឹងទិសដូច្នេះនោះ។ គ្រប់លំនៅឋានទាំងឡាយត្រូវបានបិទទ្វារចោលយ៉ាងស្ងាត់ជ្រងុំត្រឹមតែប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះ។ សម្លេងទ្រហោយំ ស្ដាយស្រណោះទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទះសំបែង និងការមិនចង់ឃ្លាតចោលពីលំនៅរបស់អ្នកស្រុកក៏បានបណ្ដែតខ្លួនឡើង ជាហេតុធ្វើឮឲ្យក្រុមឈុតខ្មៅខឹងសម្បារមិនពេញចិត្តរាល់ទង្វើទាំងអស់នេះឡើយ។ មានអ្នកខ្លះត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ចោលនៅនឹងកន្លែងភ្លាមៗ ដោយសារតែពួកគេមិនព្រមចាកចេញពីផ្ទះ មិនអស់អាល័យពីភាពឡូយឆាយភាពស្រណុកសុខស្រួលជាមួយទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន។ ការរៀបចំស្រុកទេស ក្រោមរូបភាពបំភាន់ភ្នែកមិនគួរឲ្យជឿពិតជាគួរឲ្យសាហាវខ្លាំងណាស់ ពីព្រោះភាពស្អាតស្អំ ភាពមានសណ្ដាប់ធ្នាប់នៃទីក្រុងមួយនេះវាបានប្រែរូបរាងទាំងស្រុងទៅជារញ៉ែរញ៉ៃ រាយប៉ាយដោយការបំផ្លិចបំផ្លាញ រុះរើនៃផ្ទះសម្បែងតូចធំទាំងឡាយ។ ផ្សែងហុយពីការដុតកម្ទេចចោលនូវគ្រឿងសង្ហារឹមដ៏ប្រណិតៗមួយចំនួន ដែលពួកអាវខ្មៅរើទម្លាក់ដុតចោលយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ ការបង្គាប់បញ្ជាយ៉ាងដាច់សាច់ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋពិតជាមានអានុភាពខ្លាំងក្លាណាស់។ ប្រសិនបើបុគ្គលណាមួយមិនព្រមទទួលយកការបញ្ជានេះទេ…

     គ្រប់រឿងប្រលោមលោកទាំងអស់របស់អ្នកនិពន្ធដែលបានសរសេរ តែងតែមានរឿងពិតនិងប្រឌិតផ្សំគ្នា ដើម្បីឲ្យរឿងរបស់ខ្លួនជាទីពេញចិត្តរបស់លោកអ្នកអានក្នុងការតាមតានពីភាគទីមួយដល់ភាគបញ្ចប់។ ដូចនេះនៅក្នុងរឿងដែលខ្ញុំបាទបានសរសេរមកនេះ ក៏មិនខុសគ្នានោះដែរ។ តែទោះបីជាយ៉ាងណា រឿងនរកលោកីយ៍បីឆ្នាំប្លាយដែលឯកឧត្ដមអស់លោក លោកស្រី មិត្តអ្នកអានដែលបានក្នុងឱកាសនេះ ជារឿងពិត ឈ្មោះពិត ទីកន្លែងពិត និងទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែងពិតភាគច្រើនជាងការប្រឌិត ព្រោះខ្ញុំបាទបានជួបប្រទះផ្ទាល់ខ្លួន និងបានឃើញពីជីវិតរស់នៅយ៉ាងវេទនាក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរក្រហម។      ចាប់ផ្ដើមសរសេររឿងនេះ គឺចាប់ផ្ដើមនឹកឃើញនូវរឿងទាំងអស់ដែលបានកើតឡើង ដោយបានជួបផ្ទាល់ឃើញផ្ទាល់នឹងភ្នែកពេលនោះឯងដែលទឹកប៊ិចលាយនិងទឹកភ្នែកបានបង្ហូរចុះមក លើក្រដាសពណ៌សដែលតំណាងដោយទឹកចិត្តសបរិសុទ្ធ ស្លូតត្រង់របស់កូនខ្មែរគ្រប់រូបដែលមានជីវិតជីវភាពរស់នៅយ៉ាងវេទនាជាទីបំផុតក្នុងសម័យនោះ។ អ្នកនិពន្ធខ្ញុំបាទបានប្រដូចសម័យកាលនោះហាក់ដូចជា ឋាននរកនៅលើលោកីយ៍នេះ ក្នុងរយៈពេលជាងបីឆ្នាំ។ មានរឿងជាច្រើនណាស់ដែលបានជួប និងឃើញផ្ទាល់។ ខ្ញុំបាទអ្នកនិពន្ធសូមលំឱនកាយអភ័យទោស…

     ដោយសារសង្រ្គាមនាដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ គ្រួសារខ្ញុំបានចាកចេញពីស្រុកកំណើតជាដំណាក់ៗ ចូលទៅរស់នៅបណ្ដោះអាសន្នក្នុងតំបន់ព្រៃស្ដុក ភូមិសាស្រ្តទឹកដីស្រុកសណ្ដាន់ ខេត្តកំពង់ធំ។ បន្ទាប់ពីភ្លើងសង្រ្គាមបានថមថយ ក៏បានធ្វើដំណើរជាដំណាក់ៗ វិលត្រឡប់មករកស្រុកកំណើតវិញ ដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំបារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ។ ដំណាក់កាលចុងក្រោយបានមកទើរ នៅត្រឹមភូមិបឹង ស្រុកបារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ។      ខ្លឹមសាររឿងដែលខ្ញុំដាក់ចំណងជើង«ភូមិខ្ញុំក្នុងសម័យប៉ុល ពត» គឺជាការនិទានការពិត ស្ដីអំពីជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនភូមិ«ណុងម៉ូវ» ដែលផ្ដើមចេញពីគ្រួសារខ្ញុំផ្ទាល់។ «ណុងម៉ូវ» ជាបណ្ដុំគ្រួសារស្ថិតនៅវាលស្រែ ដែលមានផ្ទះមិនលើសពីសាមសិបខ្នង ជាផ្នែកចំណុះរបស់ភូមិ«បឹង» ស្រុកបារាយណ៍ ខេត្តកំពង់ធំ ដែលហៅជារួមថាភូមិ«បឹងណុងម៉ូវ»។…

១.រាត្រីទុក្ខព្រួយ       ខ្ញុំអង្គុយសំងំក្នុងត្រង់សេ (លេណដ្ឋាន) តូចចង្អៀតមួយ  ដែលមានឈើក្រាក់គ្របពីលើដោយគំនរយ៉ាងច្រើនដើម្បីទុកជារនាំងការពារគ្រាប់។ សល់តែប្រឡោះតូចមួយនៅចំហៀងខាងមុខសម្រាប់លូនចេញចូលក្នុងគ្រាមានអាសន្ន។ រណ្ដៅនេះមានរាងជាអក្សរអិល។ នៅខាងក្នុងងងឹតស្លុប ហប់គ្មានខ្យល់ចេញចូលទូលំទូលាយដូចបរិយាកាសខាងក្រៅឡើយ។ តាមកន្លៀតឈើ មានសត្វគីង្គក់ជាច្រើនក្បាល។ ក្បែរជើងរបស់ខ្ញុំ មានពំនូកដីដែលស្រមោចក្រហមពូនគរដើម្បីយករន្ធធ្វើជាទីជម្រកស្នាក់អាស្រ័យផ្ញើជីវិតរបស់ពួកគេរស់នៅ។ មួយផ្នែកទៀតនៃត្រង់សេ ខ្ញុំឃើញមានការុងអង្ករ និងអីវ៉ាន់ សម្លៀកបំពាក់មួយចំនួនរាយពាសពេញទាំងរណ្ដៅ នៅត្រង់នេះមួយនៅត្រង់នោះមួយ។ ដោយម្ដាយខ្ញុំភ័យខ្លាចខ្លាំងពីការបាញ់ប្រហារគ្នារវាងទ័ពជាតិនិងទ័ពព្រៃនៃសង្រ្គាមឈាមជ័រខ្មែរឯងតែមួយនេះ គាត់ចេះតែគ្រវែងចូលឲ្យតែបានៗទៅ។ ដោយសេចក្ដីភ័យរន្ធត់ពេក ដៃខ្ញុំខេះតែស្រវាឱបបង្វេចជាប់យ៉ាងណែនចងដោយក្រមាមិនដឹងថាជារបស់អ្វីឡើយ។ ក្បាលរបស់ខ្ញុំសុទ្ធតែដី គ្រាមានស្នូរកាំភ្លើងធំម្ដងៗ រង្គើញ័ររញ្ជួយធ្លាក់ដីស្រោចពីគំនរឈើបីដូចតំណក់ទឹកភ្លៀងរលឹម។ ពុកខ្ញុំតែងតែយកដីមករោយលើក្បាលរបស់ខ្ញុំ ដោយពោល   …